Wzmocnienie pozycji UKW
jako znaczącego ośrodka naukowego
w zakresie nauk humanistycznych

27 maja 2025 r. na Wydziale Literaturoznawstwa UKW odbyło się seminarium naukowe Emigracyjna literatura dokumentu osobistego z perspektywy edytora, zorganizowane przez Katedrę Literatury Polskiej i Rosyjskiej.

W sesji wzięli udział badacze z krajowych i zagranicznych ośrodków naukowych: dr hab. Beata Dorosz, prof. Instytutu Badań Literackich PAN w Warszawie (referat: Przygody edytora podróżującego (po archiwach emigracji)), dr Artur Truszkowski z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II (Przygotowanie i realizacja grantu edytorskiego NPRH), dr Michał Ceglarek z Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina – Muzeum Fryderyka Chopina w Warszawie (Między „polskim Londynem” a paryską „Kulturą”. Witolda Małcużyńskiego związki z Janem Lechoniem (perspektywa edytora)), mgr Wojciech Klas z Biblioteki Polskiej POSK i Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie w Londynie (Rękopis dziennika Jana Lechonia w zbiorach Biblioteki Polskiej POSK w Londynie) oraz dr Jakub Osiński z UKW („Dziennik” i dziennik Jana Lechonia. Wstępne wnioski z kontrolnej lektury autografu).

Celem spotkani była wymiana dotychczasowych doświadczeń edytorskich prelegentów oraz zaplanowanie wspólnych działań naukowych w przyszłości.

Po obradach uczestnicy seminarium wzięli udział w spacerze po Bydgoszczy z przewodnikiem.

Dofinansowano ze środków Ministra Nauki w ramach Programu „Regionalna inicjatywa doskonałości”.

fot. Wojciech Klas, Jakub Osiński

Z przyjemnością informujemy, że nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego ukazał się Nowy słownik gwary miejskiej bydgoszczan (2025). W związku z premierą publikacji w poniedziałek, 16 czerwca 2025 r., o godz. 9.00 w Auli ABC Biblioteki UKW przy ul. Ogińskiego 16 odbędzie się spotkanie autorskie promujące słownik.

Wydarzenie zostało zorganizowane przez Studenckie Koło Lingwistyki Kulturowej w ramach programu Regionalna inicjatywa doskonałości. Spotkanie poprowadzi autor słownika, prof. dr hab. Andrzej S. Dyszak.

Serdecznie zapraszamy wszystkich zainteresowanych językiem i kulturą regionu do udziału w tym wydarzeniu.

Andrzej Dyszak
Profesor nauk humanistycznych, językoznawca, profesor w Katedrze Językoznawstwa Synchronicznego, Diachronicznego i Kulturowego. Prywatnie bydgoszczanin z urodzenia i z sentymentu do grodu nad Brdą, autor licznych publikacji związanych z językiem i kulturą regionu, m.in. pierwszego (małego) słownika gwary bydgoskiej wydanego w 2008.

W 2023 roku ukazał się Nowy słownik gwary miejskiej bydgoszczan. Właśnie pojawiło się jego drugie wydanie poprawione i uzupełnione. To prawdziwa skarbnica słów, wyrażeń i zwrotów, których korzenie sięgają trzytomowej powieści Most Królowej Jadwigi Jerzego Sulimy-Kamińskiego. Niezwykłość tego dzieła polega na tym, że słownictwo zostało czerpane nie tylko z dzieł Sulimy-Kamińskiego, ale także z opowiadań i powieści innych bydgoskich autorów, takich jak Tadeusz Nowakowski czy Wiesław Rogowski. Bogactwo gwary bydgoskiej zostało zgromadzone dzięki współpracy z zainteresowanymi nią osobami, włączając w to internautów, którzy przyczynili się do uzupełnienia słownika o unikalne wyrazy i zwroty.

Zapraszamy wszystkich miłośników języka, kultury i historii na niezapomnianą podróż po słownictwie bydgoskiej gwary! Podczas spotkania będzie możliwość zakupu słownika w promocyjnej cenie 40 zł.

Serdecznie zapraszamy 11 czerwca o godz. 16.00 do Biblioteki Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego (I piętro) na wernisaż niezwykłej wystawy „Jerzy Giedroyc i jego dzieło. Bydgoszcz i bydgoszczanie w kręgu paryskiej Kultury”.

To bydgoska odsłona ogólnopolskiej ekspozycji poświęconej twórczości Jerzego Giedroycia i jego legendarnej roli w redagowaniu emigracyjnego miesięcznika Kultura. Tutejsza prezentacja została wzbogacona o unikalny wątek lokalny, ukazujący nieznane dotąd powiązania Bydgoszczy i jej mieszkańców z paryską redakcją.

Na wystawie będzie można zobaczyć cenne materiały archiwalne pochodzące m.in. z zasobów Instytutu Literackiego w Le Mesnil-le-Roi, Biblioteki UKW, Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. dr. Witolda Bełzy w Bydgoszczy, a także ze zbiorów prywatnych. Dzięki nim odwiedzający będą mogli prześledzić próby nawiązania kontaktu bydgoszczan z redakcją Kultury, sięgające już roku 1956 – czasu tzw. odwilży politycznej. To właśnie wtedy wydawnictwa Instytutu Literackiego zaczęły docierać do Bydgoszczy i były nawet komentowane w lokalnej prasie, m.in. w „Gazecie Pomorskiej” i „Pomorzu”.

Szczególną uwagę poświęcono Andrzejowi Szwalbemu – ówczesnemu dyrektorowi Państwowej Filharmonii Pomorskiej, który dzięki kontaktom z Jerzym Giedroyciem doprowadził do przedrukowania w programie koncertowym fragmentów „Traktatu poetyckiego” Czesława Miłosza – jednej z pierwszych publikacji tego noblisty w Polsce po jego emigracji. To wydarzenie zbiegło się z polską prapremierą kantaty „Wisła” autorstwa Romana Palestra.

Osobne miejsce na wystawie zajmuje postać Tadeusza Nowakowskiego – pisarza, dziennikarza Radia Wolna Europa, Honorowego Obywatela Bydgoszczy, którego twórczość również gościła na łamach Kultury i w wydawnictwach Instytutu Literackiego. W gablotach można zobaczyć pierwsze paryskie wydania jego utworów, rękopisy, maszynopisy oraz listy wymieniane z Giedroyciem – wszystko to świadczy o intensywnej i wartościowej współpracy obu twórców.

Wystawa będzie stanowić niezwykłą okazję, by poznać mniej znane oblicze relacji między Bydgoszczą a paryską Kulturą, a także odkryć bogactwo materiałów źródłowych, które rzucają nowe światło na historię polskiej emigracji i jej wpływ na kulturę kraju.

Zapraszamy – wstęp wolny!

Dr Michał Sobczak z Katedry Badań nad Kontaktami Językowymi Wydziału Językoznawstwa UKW przebywa aktualnie w belgijskim Leuven, gdzie bierze udział w międzynarodowej konferencji naukowej „Sport: Beyond Definitions”. W sesji tematycznej „Producing s/Sport” dr Sobczak zaprezentował referat pt. "Some remarks on relationship between sport and language: a study based on football”. Prowadzone badania oraz udział w konferencji został sfinansowany z środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach Regionalnej Inicjatywy Doskonałości.